چاقی عوارض درمان

فَربِهی

چاقی یعنی داشتن مقادیر زیادی چربی بافتی در بدن. چاقی بیش از یک نگرانی در حیطه زیبایی است. در واقع چاقی باعث افزایش ریسک بیماری هایی مانند دیابت، فشارخون بالا و غیره می شود . معمولاً پزشکان برای تشخیص چاقی در افراد، از فرمولی براساس قد و وزن استفاده می کنند که نمایه توده بدن (BMI)نامیده می شود. بزرگسالان با نمایه توده بدن 30 یا بالاتر چاق در نظر گرفته می شوند. زمانیکه نمایه توده بدن 40 یا بیشتر باشد چاقی بیش از حد یا چاقی شدید و چاقی مرضی نامیده می شود . زمانیکه که فرد دچار چاقی مرضی باشد مستعد بیماری های جدی است.

وضعیت وزنی BMI

لاغر کمتر از 18.5

نرمال 18.5-24.9

دارای اضافه وزن 25-29.9

چاق 30 و بالاتر

امروزه از هر 3- 4 بزرگسال 1نفر دچار چاقی است و چاقی به صورت یک مشکل رو به افزایش همه گیر در آمده است. خبر خوب این است که حتی اندکی کاهش وزن می تواند باعث بهبود مشکلات و بیماری های مرتبط با چاقی و یا پیشگیری از آنها شود.

علائم

علائم مرتبط با چاقی عبارتند از :

• اختلالات خواب
• خروپف
• تنگی نفس و خفگی هنگام خواب
• درد در ناحیه کمر یا مفاصل
• تعریق بیش از حد
• احساس گرمای همیشگی
• خارش و عفونت در قسمت چین های پوستی
• احساس قطع تنفس حتی با کمترین کوشش و تحرک
• خواب کم و یا خستگی
• افسردگی

کیفیت زندگی

به طور کلی هنگامی که شما چاق باشید زندگی شما از کیفیت پایین تری برخوردار است. شما نمی توانید فعالیت ها و امورات روزانه زندگی خود را آن طور که دوست دارید اجرا کنید. در زمان شرکت در فعایتهای خانوادگی دچار مشکل میشوید. از مجامع عمومی دوری خواهید کرد وحتی با تبعیض مواجه خواهید شد . موارد دیگری که کیفیت زندگی شما را تحت تاثیر قرار می دهند عبارتند از : • افسردگی • ناتوانی • بیماریهای جسمی • مشکلات جنسی • خجالت کشیدن • انزوا و دوری از اجتماع

تست های تشخیصی

چنانچه پزشک شما بر این عقیده باشد که شما دچار اضافه وزن یا چاقی هستید، تاریخچه پزشکی و سلامتی شما را با تمام جزئیات مرور خواهد کرد و برخی آزمایش ها و تست ها را توصیه می کند. چنین اقداماتی کمک به تایید تشخیص ها و یافتن علل ایجاد کننده چاقی و نیز هر نوع عوارض مرتبط می کنند .تست ها و آزمایشات مربوطه شامل موارد زیر می باشند :

• مروری بر تاریخچه پزشکی و سلامتی. پزشک شما تاریخچه وزنی شما، مواردی که برای کاهش وزن تلاش کردید، میزان فعالیت بدنی و عادات ورزشی شما، الگوی غذا خوردن، داروهای مصرفی، سطوح استرس ودیگر موضوعات مربوط به سلامت شما را مرور و بررسی خواهد کرد. همچنین وی تاریخچه سلامت فامیلی شما را نیز مرور خواهد کرد تا از میزان در معرض بودن برخی شرایط خاص در شما اطلاع پیدا کند .

• ارزیابی سایر و بیماری ها. اگر شما مشکلاتی در رابطه با سلامتی داشته باشید پزشکتان آنها را مورد ارزیابی قرار خواهد داد. همچنین سایر مشکلات را نیز چک خواهد کرد مشکلاتی مانند فشار خون بالا و یا اختلالات مربوط به غذا خوردن .

• محاسبه. BMI پزشک شما به منظور تعیین میزان چاقی در شما نمایه توده بدن را محاسبه خواهد کرد. تعیین BMI به تعیین سایر مشکلات احتمالی و درمان مناسب با آنها کمک خواهد کرد .

• اندازه گیری دور کمر. چربی ذخیره ای در اطراف کمر که چربی شکمی نامیده می شود ریسک ابتلا به بیماری هایی مانند دیابت و قلب و عروق را افزایش می دهد. زنان با دور کمر بالاتر از 88 سانتیمتر و مردان با دور کمر بالاتر از 102 سانتیمتر ریسک بالایی در رابطه با ابتلا به بیماری های مرتبط با چاقی دارند .

• معاینه کلی بدن. این تست شامل اندازه گیری قد، چک کردن علائم حیاتی مانند ضربان قلب، فشار خون و درجه حرارت بدن، گوش دادن به صدای قلب، شش ها و معاینه شکم می باشد .

• تست های آزمایشگاهی. نوع تست های آزمایشگاهی بستگی به وضعیت سلامتی و فاکتورهای خطر در شما دارد. و معمولاً شامل شمارش کامل سلوهای خونی (CBC)، چربی های خون، تست های عملکرد کبد، گلوکز ناشتا، تست تیروئید و غیره است. ممکن است پزشک تست های قلبی خاصی مانند الکتروگاردیوگرام را نیز توصیه کند . جمع آوری اطلاعات فوق به پزشک شما در تعیین میزان وزنی که باید کاهش یابد و نیز تعیین وضعیت سلامت و فاکتورهای خطری که در شما وجود دارد کمک می کند و نهایتاً پزشک راه درمانی مناسب برای شخص شما را انتخاب خواهد کرد.

درمان و داروها

هدف از درمان چاقی رسیدن به وزن سلامت و حفظ آن به منظور کاهش ریسک بیماری ها و افزایش کیفیت زندگی است. شما احتیاج دارید که با یک تیم حرفه ای سلامت کار کنید تیمی متشکل از متخصص تغذیه، متخصص چاقی و رژیم درمان که به شما در ایجاد تغییراتی در عادات غذا خوردن و فعالیتهای بدنی کمک خواهند کرد. شما همراه با این تیم به میزان وزن سلامت خود و چگونگی دستیابی به آن پی می برید . هدف ابتدایی کاهش 5 تا 10 درصد از وزن اولیه در طول 6 ماه است . شما تنها با کاهش 5 تا 15 درصد از وزن کل خود می توانید احساس بهتر و بهبود سلامتی خود را حس کنید . به عنوان مثال در فرد چاقی با 91 کیلوگرم وزن کاهش 4.5 تا 13.6 کیلوگرم وزن کافی است تا مزایای کاهش وزن نمایان شود .

روش های درمان تخصصی

راه های زیادی برای درمان چاقی و رسیدن به وزن سلامت وجود دارد . نوع روش درمانی بستگی به سطح چاقی شما، وضعیت کلی سلامتی شما و میزان اراده و میل شما در شرکت در برنامه کاهش وزن دارد .

روش های درمان عبارتند از :

• رژیم غذایی

• ورزش و فعالیت بدنی

• تغییرات رفتاری

• داروهای تجویزی جهت کاهش وزن

• جراحی

معمولاً کاهش وزن از طریق تغییراتی در سبک زندگی (تغییر رژیم غذایی، افزایش فعالیت بدنی و تغییرات رفتاری ) امکان پذیر است. در موارد بسیار جدی و با اصلاح شیوه زندگی از دارو درمانی و جراحی نیز به عنوان درمان کمکی استفاده می شود.

رژیم غذایی

کاهش دریافت کالری روزانه و سالم غذا خوردن به منظور دستیابی به وزن سلامت ضروری هستند. کاهش وزن پیوسته و آرام 0.5 تا 1 کیلوگرم در هفته مطمئن ترین میزان کاهش وزن و بهترین راه جهت برگشت همیشگی وزن کاهش یافته است. از رژیم های غیرواقعی مانند برخی رژیم های بسیار کم کالری ناگهانی اجتناب کنید زیرا کاهش وزن ماندگاری را به نبال ندارند. استراتژی های متفاوت و زیادی وجود دارند که همگی باعث کاهش دریافت کالری می شوند .

راه های مختلف کاهش وزن به منظور غلبه بر چاقی عبارتند از :

• کاهش دریافت کالری: کلید کاهش وزن کاهش کالری دریافتی است. پزشک شما عادات غذا خوردن شما را بررسی می کند و میزان کالری معمول مورد مصرف شما را تخمین می زند. بر خلاف تصورتان متوجه خواهید شد که مقادیر زیادی غذا می خوردید و برنامه غذایی شما حاوی مقادیر بالایی فست فود و شیرینی ها و نوشابه های حاوی شکر است. پزشک شما میزان مورد نیاز کالری روزانه شما را برای رسیدن به کاهش وزن تعیین خواهد کرد و معمولاً این میزان کالری بین 1200 تا 1600 کالری است .

• احساس سیری با غذاهایی با کمترین محتوای کالری: و چگالی کم در ایجاد نقش سیری موثر است . هر یک از غذاها به ازای حجم مشخصی از غذا مقادیر معینی کالری دارند. برخی غذاها مانند دسرها، شیرینی ها، و غذاهای فرایند شده چگالی بالایی از انرژی دارند. بدین معنا که حجم کوچکی از این غذاها مقادیر بالایی کالری دارند . در مقایسه برخی از غذاها مانند میوه ها و سبزیجات چگالی کمی از انرژی دارند. این نوع غذاها حجم بزرگی از غذا را با کمترین کالری فراهم می کنند. با خوردن چنین غذاهایی، هم احساس گرسنگی فروکش می کند و هم احساس رضایت بیشتری در مورد وعده غذایی وجود خواهد داشت و در عین حال کالری کمتری دریافت می گردد.

• اجرای یک رژیم غذایی سالم مانند یک رژیم غذایی بر اساس هرم استاندارد غذایی: برای این که رژیم غذایی سالمی داشته باشید باید بیشترغذاهای گیاهی بخورید مانند میوه ها، سبزیجات و غلات کامل و سبوس دار. همچنین بیشتر از پروتئین گیاهی مصرف کنید مانند لوبیا، عدس، سویا. از گوشت های بی چربی استفاده کنید و هفته ای دو بار از غذاهای دریایی استفاده کنید. نمک و شکر را محدود کنید. از لبنیات کم چرب استفاده کنید. از منابع چربی سالم مصرف داشته باشید مانند دانه های روغنی، زیتون، کانولا و روغن دانه های روغنی. برخلاف رژیم های ناگهانی و غیر اصولی، زمانیکه که شما یک رژیم غذایی سالم را به عنوان برنامه کاهش وزن خود انتخاب می کنید می توانید برای مدت زمان طولانی آن را دنبال کنید. رژیم غذایی بر اساس هرم غذایی یک از راه های داشتن یک رژیم غذایی سالم و طولانی مدت است. بدین معنا که نیازی به محدودیت شدید غذاها و گرسنگی های شدید وجود ندارد . هرم غذایی تمرکز بر مقادیر بالای میوه ها و سبزیجات دارد که حتی در حجم های بزرگ مقادیر اندکی کالری دارند. انتخاب های سالم دیگری که مقادیر متوسط بقیه قسمت های هرم غذایی را تشکیل می دهند عبارتند از غلات کامل سبوس دار، منابع بدون چربی پروتئین مانند حبوبات، ماهی و لبنیات کم چرب و چربی ها غیر اشباع سالم.

• رژیم های غذایی مایع : این نوع رژیم ها منجر به کاهش وزن سریع در مدت زمان کوتاهی می شوند . آنها تنها حاوی 600 تا 800 کالری در روز هستند. این نوع رژیم غذایی بسیار کم کالری را در زمانی که شما نیاز به کاهش وزن سریع به دلیل بیماری زمینه ای دارید، پیشنهاد می شود. به عنوان مثال پیش از یک جراحی و یا زمانیکه دچار مشکلات شدید چاقی هستید. نکته اساسی آنست که این رژیم را به صورت خود سرانه اجرا نکنید. حتما استفاده از این نوع رژیم به منظور جلوگیری از عوارض، احتیاج به نظارت دقیق دارید. همچنین دریافت ویتامین و یا مکمل بر اساس نیاز بدن شما ضرورت انکار ناپذیر می باشد. از طرف دیگر، زمانی که از طریق یک رژیم غذایی بسیار کم کالری سریعاً وزن از دست می دهید احتمال برگشت سریع وزن در هنگام قطع رژیم وجود دارد. به منظور جلوگیری از برگشت وزن بعد از یک رژیم غذایی بسیار کم کالری، بایستی تغییراتی در برنامه معمول غذایی خود و نیز میزان فعالیت بدنی و عادات خود ایجاد کنید .

• جایگزین کردن وعده های غذایی . بدین معنا که یک یا دو وعده غذایی را با محصولات کم کالری جایگزین کرده و وعده سوم را نیز کم چرب و کم کالری می کنند و از میان وعده های سالم استفاده شود. در مدت زمان کوتاهی این نوع رژیم غذایی کمک به کاهش وزن می کند و چنانچه باعث محدود کردن کالری ونیزدریافت غذاهای سالم در شما شود انتخاب خوبی خواهد بود . به خاطر داشته باشید که این نوع رژیم ها عادات غذایی سالم و تغییر سبک زندگی را به شما آموزش نمی دهند. بنابراین چنانچه منجر به کاهش وزن شوند حفظ وزن کاهش یافته برای مدت طولانی کار مشکلی خواهد بود .

مراقب رژیم هایی با محدودیت شدید باشید: ممکن است توسط رژیم های موقتی که وعده کاهش وزن سریع و آسان را می دهند وسوسه شوید. واقعیت خلاف این است و هیچ نوع غذای جادویی وجود ندارد. رژیم های خاصی مانند رژیم های کم کربوهیدرات در کوتاه مدت منجر به کاهش وزن می شوند ولیکن نتایج طولانی مدتی به همراه ندارند. ممکن است که با رژیمی با محدودیت های شدید وزن شما کاهش یابد ولی زمانی که رژیم خود را قطع کنید وزن کاهش یافته بر می گردد. به منظور کاهش وزن و البته حفظ آن باید عادات غذایی سالم را را فراگرفته و برای همیشه آنها را اجرا و رعایت کنید

افزایش فعالیت بدنی

افزایش فعالیت بدنی و یا ورزش نیز از بخش های ضروری درمان چاقی است. افرادی که قادر به حفظ وزن کاهش یافته در بیش از چندین سال هستند ورزش منظم دارند حتی ورزش ساده ای مانند پیاده روی. هدف از فعالیت بدنی و ورزش سوختن کالری بیشتر است – گرچه ورزش مزیتهای دیگری نیز دارد. میزان سوختن کالری بستگی به تکرر، مدت زمان و شدت فعالیت شما دارد .

به منظور افزایش سطح فعالیت بدنی : • ورزش کنید. یکی از بهترین روش های کاهش چربی بدن از طریق ورزشهای هوازی منظم است مانند پیاده روی، دوچرخه سواری، بالا رفتن از پله ها و یا شنا. افراد دچار اضافه وزن و چاق جهت جلوگیری از چاقی بیشتر و یا به منظور کاهش وزنی ملایم و سبک، بایستی حداقل 150 دقیقه در هفته فعالیت بدنی با شدت متوسط داشته باشند. به منظور کاهش وزن معنی دار به 250 تا 500 دقیقه در هفته فعالیت بدنی نیاز می باشد. باید به صورت تدریجی مقدار فعالیت بدنی را همزمان با بهبود تحمل فرد و قوای جسمانی اش افزایش داد. برای سهولت بیشتر می توان میزان فعالیت ذکر شده را در چندین قسمت طی روز انجام داد طوریکه فرد تنها 5تا 6 دقیقه در هر قسمت ورزش کند. برای اینکه ورزش مداومی داشته باشید می بایستی اهداف واقع بینانه ای برای خود ترسیم کنید. پزشک شما می تواند در برنامه ریزی ورزشی مناسب با شرایط و موقعیتتان به شما کمک کند .

فعالیت بدنی روزانه خود را افزایش دهید: گرچه ورزش منظم هوازی موثرترین راه سوختن کالری و کاهش وزن اضافی است ولیکن هر نوع حرکت بیشتر نیز کمک به سوختن کالری خواهد کرد. هر نوع تغییر ساده در طول روز می تواند به رسیدن به هدف تان شما را یاری کند. ماشین خود را دور از مرکز خرید مورد نظرتان پارک کنید. باغبانی کنید، به صورت دوره ای از جای خود بلند شده و دوری در اطراف منزل بزنید و یک قدم شمار به همراه داشته باشد تا بتوانید میزان قدم ها خود را در طی روز حساب کنید.

رفتاردرمانی

به منظور کاهش وزن و حفظ آن باید تغییراتی در رفتارها و عقاید خود نسبت به غذا و ورزش ایجاد کنید .برنامه تعدیل رفتارها و عقاید، کمک به ایجاد تغییر در سبک زندگی می کند. این برنامه شامل بررسی عادات کنونی شما به منظور یافتن علل چاقی در شما است . زمانیکه متوجه می شوید کدام یک از عادات شما تلاش های شما برای رسیدن به کاهش وزن را خراب می کند، قدمی در جهت خلق سبک زندگی سالم برخواهید داشت .

راه های مختلفی برای تغییر رفتارهای ناسالم وجود دارد .گاهی اوقات تعدیل رفتاری، درمان رفتاری نامیده می شد و شامل جلسات مشاوره می شود .

• جلسات مشاوره . درمان توسط متخصصین تغذیه و روانشناسی کمک به تشخیص علل روحی روانی مرتبط با خوردن می کند. جلسات مشاوره مشخص خواهند کرد که چرا شما پرخوری می کنید و به شما آموزش خواهند داد که چگونه با استرس مقابله کنید همچنین شما فرا می گیرید که چگونه اجرای رژیم و فعالیت بدنی خود را کنترل کنید و برحرص و ولع خوردن غلبه کنید . مشاوره از طرق مختلفی مانند جلسات حضوری، تلفنی، ایمیل و برنامه های اینترنتی میسر است. این جلسات می توانند به صورت انفرادی و یا گروهی برگزار شوند .

بهترین راه کاهش وزن، رژیم غذایی سالم و ورزش است ولیکن در برخی شرایط خاص استفاده از داروهای کاهش وزن نیز امکان پذیر است. به خاطر داشته باشید که این داروها باید همراه با استفاده از رژیم، ورزش و تغییرات رفتاری دریافت گردند و نه به جای آنها. چنانچه تغییرات ذکر شده را در زندگی خود پیاده نکنید، دارو درمانی موثر واقع نخواهد شد.

در صورتی که با رژیم غذایی سالم و فعالیت بدنی اهداف مورد نظر تامین نشود استفاده از دارودرمانی زیر نظر متخصص مربوطه مفید واقع می گردد. جراحی کاهش وزن نیز عموما برای افرادی که دارای چاقی شدید و در خطر هستند استفاده می شود.

پیشگیری از برگشت وزن بعد از درمان چاقی

متاسفانه برگشت وزن فرایند معمولی است و ربطی به نوع روش انتخاب شده برای درمان چاقی ندارد. ولیکن این بدان معنا نیست که تلاش برای کاهش وزن امری بیهوده و پوچ است . یکی از بهترین راهها برای جلوگیری از برگشت وزن داشتن فعالیت بدنی منظم است. حساب میزان فعالیت بدنی روزانه خود را داشته باشید چراکه می تواند کمک به حفظ انگیزه در شما کند. ازآنجا که بعد از کاهش وزن از قوای جسمانی بهتری برخوردار هستید از پزشک خود در رابطه باافزودن دیگر فعالیتها به برنامه فعالیت بدنی خود و نیز چگونگی افزایش زمان ورزش و فعالیت بدنی خود سوال کنید. بایستی همیشه در مورد وزن خود گوش به زنگ و هوشیار باشید. ترکیبی از یک رژیم غذایی سالم و فعالیت بدنی بهترین راه برای کاهش وزن و حفظ آن به مدت طولانی هستند. چنانچه از داروهای کاهش وزن استفاده می کنید این امکان وجود دارد که بعد ار قطع مصرف آن وزن کاهش یافته برگردد نکته مهم آنست که حتی بعد از انجام اعمال جراحی کاهش وزن، در صورتی که به پرخوری و یا مصرف غذاهای غنی از چربی و کالری روی بیاورید، وزن کاهش یافته، برگشت خواهد داشت. سعی کنید با تغییر شیوه زندگی و انتخاب تغذیه سالم و افزایش فعالیت بدنی کاهش وزن مداومی را برای مادام العمر در پیش بگیرید .

                          صفی خانی 

                             رادمهر 

                         آذرحزین